Lemoatxan omenaldia

1937ko Ekainaren hasieran Lemoan frontea gelditu egin zen, aste luze batez. Inguruko mendiak eta herriak altxatutako militarren eskuetan zeuden, baina, Urigoitiko gurutzea (El Gallo deritzona) giltza zen.
Bilbora joateko, Zornotzatik eta Larrabetzutik zetozen bideak, Gasteiz eta Arratiako bidearekin elkartzen da bertan. Leku estrategiko hori babesteko. Lemoako haitza edo Gantzabal, azken aukera zen; eta bertan elkartu ziren batailoirik garrantzitsuenak. Horrela hamar egun luzez egon ziren bertan:

• goizetan Condor legioaren babesarekin, txapel gorriek hartzen zuten mendi gaina;
• gauetan gudariak eta milizianoak eskuko bonbekin, botatzen zituzten bertatik ikurrina berriz ere jartzeko.

Unai Ortuzar, Lemoako zinegotziak bideo labur honetan azaltzen digu, zer gertatu zen eta zergatik egiten da omenaldia lehen aldiz, 72 urte eta gero.