2009/12/15

Donostian aurkezten da Udaberri Galdua

Udal liburuzainentzat antolatutako prestakuntza jardunaldi batean, Udaberri Galdua blogaren aurkezpena egingo du Josi Sierrak.
2009ko Abenduaren 16an Miramongo Teknologo parkean izango da, hemen ikus dezakezuen egitarauaren barruan.
ZERGATIK?
PESIren hileroko buletinean agertu zen azalpenean oinarrituta, liburuzainen prestakuntzaren arduradunek adibide interesgarri bat bezala ikusi zuten Udaberri Galduaren ekimena.
Eta ekitaldi osoa bezala, streaming bidez ikusgai egongo da aurkezpen hau ere.
Besteak beste, Bartzelonako Universidad Obertako (UOC) David Maniega egongo da "Existir y estar, nuevos (neo)dilemas de las redes sociales y las bibliotecas" gaia jorratzeko.
NOLA IKUS-ENTZUN?
Real Player edo VLC erreproduktorean helbide hau jarriaz: rtsp://streaming.euskaltel.es/encoder/cei.rm
Ondo segi... ekitaldia & bloga!

2009/11/13

PESIren agendan loratu da Udaberri Galdua

NewsletterPESI edo "Plan Euskadi en la Sociedad de la Información" deritzon ekimenaren boletinean agertu da Udaberri Galduaren loretxo bat, innova.euskadi.net atarian ikusi daitekenez.
Ana Vitoricaren gonbitea (eta erronka) onartuz, hilero argitaratzen den newsletter edo agenda digitalean iraileko alean agertu da blog honen Anaren Argazkiaberri, ekimen berritzaileen artean.
En Primera Persona atalean azaldu den erdaraz idatzitako artikuluan, blogariaren ibilbide pertsonala azaltzen da, "istorioetan oinarritutako historia" biltzen duen proiektuaren gorabeherak kontatzen dira.

LOREAK IKUSGAI
Bideo-egilearen azalpenekin batera, blogean argitaratutako pertsona nagusien bideoak ere tartekatu diztuzte, udaberri hartako loreak ikus-entzun ahal izateko: azken finean, hauexek dira baliapide digitalei esker, agertu behar direnak: euren testigantzak, euren jakituria...

Honegatik, eskerrik asko Anari eta PESIko lankideei!

2009/07/30

Zer egin hezkuntzan bakearen alde

Zer egin daiteke hezkuntzan egia eta bakea berreskuratzearen alde?
Galdera honi erantzuten saiatzen da Mireia Uranga, Gernika Gogoratuz taldean hezitzaile bezala, esperientzia luzea duen irakasleak. Iraupena 5:32

2009/07/24

Beatriz Salinas Galarretakoa

Beatriz Salinas Martinez de Ordoñana Arabako Galarretan jaio zen 1.926an. Bere familian uztailako hainbat senide zeuden eta ondo gogoratzen dute udako momentu hori. Eskolara ibili zeneko momentuak oso gogoko ditu, Don Bernardino maixuaren ikasgaiak bezala. Bere familian, politika kontuetan, denetatik zegoen:
  • amaren aldetik tradizionalak baziren ere
  • aitaren aldetik errepublikaren aldekoak ziren
Bere aita, Perico, Izquierda Republicana-koa zen eta osaba, Constantino, sozialista nafarra. Ume denborako oroimenak kontatzen dizkigu Beatrizek, 36ko uda iritsi arte: uda hori bero-beroa izan zen Zalduondon eta inguruko herrietan.

ESKERRAK JUANERI
Grabaketa hau egiteko ezinbestekoa izan da Juan de la Vega IEKom ikaskidearen laguntza: mila esker Juan!

2009/07/20

Gerra Zibila bi egunetan bukatuta?

Bergarako Santa Marinaren erromerira joan zen Inazio Ernabide 1936ko uztailaren 18an. Bertan jakin zuen Bartzelonan gertatzen ari zena. Boluntario moduan apuntatu zen frontera joateko. Baina pare bat egunetan... gerra bukatuta zegoela ematen zuen, eurak zeukaten indarra erakusti gabe! Entzun bere kontakizuna. Iraupena: 3:58

2009/07/18

Gerra Zibila hasi zeneko berria

1936ko uztailan Gerra Zibila baino militarren ohiko kolpe labur bat izango zela uste zuten gehienok: politikan sartuta zeudenak eta aurreko urteetako trajektoria ezagutzen zutenek behinik behin.
KOLPE MILITARRAREN BERRI
Igande goizean mezara joan zirenak ere, bidetik jakin zuten mugimendu hoien berri: Galdakaon adibidez, Victor Bengoetxea bere aitarekin Abusun topatu zituen miliziano euskaldun batzuk eta horrela esan zioten:
Ez dakizue gerreak urten dauela?
Entzun kontakizuna Victorren hitzetan, merezi du eta:

2009/07/16

Aurelio Arrilaga Asterrikakoa

Aurelio Arrilaga Asterrikan jaio zen 1.923an; eta Berriatuako auzo horretan bizi zen Gerra Zibila hasi zenean. Errepublikaren kontra altxatu ziren militarrak Ondarrura sartu zirenean, urriaren hasieran, gerrako frontea Asterrikan egonkortu zen, negu osan zehar, Berriatua eta Markina inguruan.

ESKERRAK SORKUNDERI
Bideo hau egiteko Sorkunde Txurrukaren laguntza baliotsua izan nuen, bere osaba elkarrizketatzeko eta gaiak ateratzen joateko, bertoko euskara hobeto ulertzeko pistak emateaz gain. Mila esker Sorkunde!

2009/07/15

Teresa Garatea Natxituakoa

Teresa Garatea Natxituan jaio zen 1917 urtean. Bizimodua bertan egin zuen, eskolara joanez, jaietara irteten... baina goiz bueltatzen zen etxera, beti ere: gurasoak bestela...
1937ko Apirilaren bukaeran, Gernika bonbardatu eta gutxira, milizianoak erretiratzen ikusi zituen gau batez, Natxituako mendietarik.
Teresa biharamunean, egunero bezala, esnea saltzera joan zen bere astoarekin eta... soldadu alemanek erosi zioten den-dena, litroa pezeta batean ordainduz noski! Iraupena: 4:59

ESKERRAK FERNANDORI
Grabaketa hau Teresaren senide den Fernando Garatea matematikako irakaslearen laguntzarekin egin nuen. Irakaskide eta lagun honi beraz mila esker!

2009/07/13

Raul Blanco Santanderrekoa

Raul Blanco Herrera Santanderreko Valdecillan jaio zen 1938 urtean.
Umetan Mutrikura etorri zen, bere amaren besoetan: Saturrarango kartzelara hain zuzen ere!
Bere aita errepublikaren aldekoa omen zen, eta Santanderretik alde egin zuen Frantzia aldera. Ama bere familiarekin Valdecillan gelditu zenez, militarrak hartu eta... atxilotu zuten Aurora Herrera, ume txikiarekin: Raulekin.
Raulek orain, bere lehen oroimenak eta gazteetako kontuak azaltzen dizkigu Mutrikun egin dugun elkarrizketa honetan.
Baina amaren bizimodua kartzelan ere kontatzen digu, nagusitan jakin ahal izan zuenagatik: amak ez bait zion txitik ere kontatu nahi izan! Iraupena: 5:15

2009/07/10

Margarite Albizu Zumaiakoa

Margarite Albizu Zumaian jaio zen 1.933 urtean. Bere gurasoak euskaldunak eta abertzaleak ziren. Gerra Zibila hasi zenean, aita eta osaba bat "mendira" joan ziren, ez ditzaten harrapatu. Aitaren anaia bertan hil zen.
NAZIONALAK SARTU ONDOREN...
1936ko irailan tropa nazionalak herria "liberatu" zuten. 1937ko otsailan erregimenarekin bat ez zetozenak espultsatzea erabaki zuten, hau da, erbestera bialtzea: tartean Margariteren familia.
Handik Bilbora joan ziren, gero Santanderrera, eta itsasontziz, Frantziara iritsi ziren, babes bila. Gerra bukatu ondoren bueltak etorri ziren, Zumaiara iritsi zirenean.
..

2009/07/09

Floren Uriarte Zeanurikoa

Floren Uriarte Zeanuriko Ipinan jaio zen 1920 urtean. Eskolan Bera de Bidasoako andereño bat euki zuen, ikasleak kaputxinoetara eraman nahi zituela. Eta apaiza gogor xamar aritzen zen dotriña ikas dezaten. Hamasei urtekin lan bila joan zenean, "gerra mugidu" egin zen eta... lanik gabe gelditu! Gerra Zibilaren erdian soldadu eraman zuten, 1938an Logroñora deitu zutelako, eta sei urte beranduago, itzuli zen etxera?
Non gelditu ziren Florenen urterik onenak? Udaberri Galdu bat izan zen beretzat denbora guzti hori.
Kontuen artean eta kantuen artean, horrela aitortzen digu berak. Iraupena: 9 min.
ESKERRAK:
Elkarrizketa hau Arratia institutuko irakaslea den Angel Larreari esker burutu da.

2009/07/08

Txanton Piperri Zeanurin

Floren Uriarte, Ipinako semeak, Txanton Piperri abestia kantatzen du, Zeanuriko bertsioan. Berak eta bere familiak, baserriko lanak egiten zituzten artean, artoa zuritzen zuten artean, eta goseari entretenitzeko asmoarekin, honela kantatzen zuten. Iraupena: 3:48

ESKERRAK:
Abesti hau Arratia institutuko irakaslea den Angel Larreari esker grabatu da. Angel IKABIL proiektuaren arduraduna da ikastetxean.

2009/07/07

Benigna Olabarrieta Lezamakoa

Benigna Olabarrieta Lezaman jaio zen 1924 urtean, Goitioitza auzoan. Bere familian 12 senide ziren, eta aitak etxe bat eraiki zuen, auzokoen eta familiakoen laguntzarekin.
Non? Gaztelumendi azpian. Gerra Zibila hasi zenean "gorrien kuartela" bihurtzeko agindua jaso zuten eta etxetik alde egin behar izan zuten. Frontea hurbildu ahala, etxetik ezezik, herritik ere alde egin behar izan zuten, 1937ko ekainaren 12an, San Antonio besperan. Frontea Santanderrera pasatu ondoren, etxera itzuli eta zer topatu? Benignak berak kontatzen digu den-dena. Iraupena: 9 min.

2009/07/06

Benita Imaz Etxarrikoa

Benita Imaz Etxarri Aranazen jaio zen 1.924an. Bere etxean zazpi aizpa ziren eta azkenean, zortzigarrenean, mutila jaio zen: Jose Mari. Benitak ez zuen denbora askorik izan eskolara joateko, ezta jolasteko ere: amari lagundu behar zion.
Hamabi urte zituela, 1.936 urtean, neskame joan zen, etxean lagundu nahian. Nora eta... Legazpiko "Centro Republicano"-ra hango familia baten umea zaintzera.
GERRA ZIBILAREN HASIERA
Uda horretan gerra hasi eta, familia hortako aita errepublikaren aldekoa zenez, alde egin behar izan zuten Legazpitik... Gernikara!.
Benita 1.937ko udaberrian Bizkaiko hiri eder horretan dagoela, hegazkin alemaniarren bonbardaketa izan zen. Bere oroimenak kontatzen dizkigu: beldurrak eta jasandako zigorrak, bizirik atera zirenak eta gerran hil zirenak, Estebantxorekin egindako lanak eta gerra ondoren bizitakoak ...
Grabaketa hau Juan de la Vega ikaskidearen laguntzarekin eginda dago, bai ekoizpena bai kamara errealizazioa.

2009/07/03

Aitaren besoetan ikasitako abestia

Edurne Egino Bilbokoak, gerra garaian aita galdu zuen. Baina bere aitaren besoetan ikasitako abestia ez du sekulan ahaztuko. Entzun abesti goxo hau, bere bihotz-ahotan. Iraupena: 1:45

Manuel Sagastibeltza Karrantzakoa

Manuel Sagastibeltza Karrantzako gudari bat da. Bilbo galdu ondoren, Santanderreko bidean zihoala, honela kantatzen zuen.

Hamabost mila italiar

Imanol Ortiz de Zarate Eibartarrak Guadalajarako burruken abestia kantatzen digu.
Musolinik esan omen zuen, Italiako indarrak sartuko zirela lehenak Madrilera. Eta horrela izan omen zen, baina... Entzun arretaz abestiaren letrak. Iraupena: 1:16

Andre Madalen Iturengo bertsioan

Cesario Irigoien Iturengo euskaldun jatorrak, Andre Madalen kantatzen zuen, basoko lanak egiten zituen artean. Hona hemen bere bertsioa.

Gudariak eta erreketeak aurrez aurre

Imanol Ortiz de Zarate eibartarrak, gudari bakoitzak zeren alde dagoen argitzen digu abesti labur honetan. Iraupena: 0:40

2009/07/02

Erbestera baina kantari

Kontxi eta Angelita Belandia aizpak Frantzian egon ziren Gerra Zibilak irauten zuen artean. Hango kolonian, halako abestiak ikasu zituzten.

Biba Errepublika kantatzen

Kontxi Belandia eta bere aizpa Angelita, galdakotar aizpak, Errepublikaren garaiko abestiak gogoratzen dituzte. Besteak beste, fronean dauden UHPko milizianoak eta zauritutako gudariak laguntzeko hau. Iraupena: 0:18

Angelita eta Kontxi Belandia Galdakaokoak

Angelita eta Kontxi Belandia aizpak dira. Galdakaon jaio ziren, nagusia, Angelita 1927an eta gazteena, Kontxi 1929an. Ama alargundu zenean, Bekelarre auzotik, Elexaldera pasatu ziren. Lau semealabarekin, gerra garaian, babes bila ibiliz ziren, hasieran Galdakaon bertan; baina 1937ko udaberrian, Bilbo, Santander, Gijon, eta itsasontzia hartuta, Frantziara joan ziren.

2009/06/27

Galdakaoko Bikandi familiaren istorioak

Bizente Bikandi (1.926-2.009) Galdakaokoa zen; eta bere familiaren istorioak, Kontxi Belandiaren ahoan kontatuta entzungo ditugu.
Bikanditarrak etxe berezi batean bizi ziren: udal-etxean hain zuzen ere. Errepublikaren urteetan, tabernaren eta ostatuaren ardura zeramaten Galdakaon. Baina gerra hasi zenean, alde egin behar izan zuten; eta frankoren tropak sartu zirenean... kalean gelditu ziren. Bizenteren oroimenak bere emazte alargunak kontatzen dizkigu.

2009/06/26

Pedro Akarregi Lekeitiokoa

Pedro Akarregi Lekeition jaio zen.

Kasilde Aginaga Markinakoa

Kasilde Aginaga Barinagarementeria Markinan jaio zen, duela 93 urte; hau da 1916 urtean Okerra kalearen 26an. Baina oraindik gaztetasunaren indarra eta gogoa mantentzen du aspaldiko kontuak gogoratzeko, eta zehatz mehatz kontatzeko:
  • udaberriko lore bat bezala jaio zela, apirilaren 9an
  • Primo de Riveraren diktadura garaian, debekatutako mezuak barruko jantzietan izkutatuta pasatzen zituela
  • gudari batekin maitemindu zenekoa edo
  • bere aita atxilotuta eraman eta jakin nahi zutena ateratzeko, biluztu zuteneko pasartea
Handik hilabete gutxira, bere aita hil egin zen. Baina Miren Kasilderen bizitzak beste pasarte asko ere badauzka, hurrengo batean kontatzeko modukoak. Iraupena: 7:16
ESKERRAK:
Grabaketa hau Patxi Juaristi EHUko irakasleari esker burutu da:
  • kontaktua egiteaz gain,
  • elkarrizketa osoa berarekin egin du Kasildek,
  • aurretiaz bildu duen informazioa asko delarik ere.
Mila esker Patxi!


NOR ZEN KASILDEREN AITA? (Patxi Juaristik bildutako informazioa)
Aginaga Ugarteburu, Jose Andres (Buru-biribil) Markinan jaio zen 1874 urtean eta 1938an hil zen.
Frankistak herrian sartu zirenean atxilotu egin zuten, eta Markinako kartzelara eraman, EAJ-ren antolaketari buruz informazioa ateratzeko helburuarekin. Hain zuzen ere, Batzokiko lehenendakaria nor zen jakin nahi zuten Frankoren Asaltoko Guardiek.
Kartzelan biluztu egin zuten eta jo, baina berak ez zuen izenik eman. Kartzelan bizi izan zuenaren ondorioz, handik gutxira hil zen (1938an) arazo psikologiko larriekin.
Jose Andres zapataria zen. Bere tailerra Okerra kalean zegoen.
Joxepa Martina Angela Barinagarrementeria Arakistain-ekin (1874-1961) ezkonduta egon zen. Abertzaleak ziren, eta euren alaba Kasilde ere kartzelan sartu zuten abertzalea izateagatik. Euren errein Maria Luisa Belaustegiri hilea moztu zioten eta soldaduen kuarteleratu ziren etxeetako komunak garbitzen eduki zuten.

2009/06/24

1937ko uda azkena izan zen

1.937ko uda... azkena izan zen! Zer gehiago esan daiteke?
Udaberri Galduaren ondoren, ekainaren 19an Bilbo frankisten eskuetan erori ondoren, Joseba Agirreazkuenagak argi azaltzen digu: elkarrizketak izan ziren etengabe.
Baina adostasunik ez zen lortu burrukan zeuden bi aldeen artean; edo mezuak ez ziren iritsi etorri behar ziren bidetik...
Azkenean, udan zehar atzeraka, atzeraka joan ziren tropak, gobernua eta jendea, gobernu legitimoarekin zihoazen herritarrak.
Batzuk Santanderrera heldu arte: Laredo, Santoña; beste batzuk Torrelavega, Gijon, itsasoa zeharkatu eta... Frantzia, Holanda, Errusia, Mexiko, Argentina
Historiaren irakatsia oso argia da, Josebaren hitzetan.

2009/06/23

Aurkezpena Donostian

Udaberri Galduaren aurkezpen bat egiteko gonbitea luzatu zidaten Politika 2.0ren ikastaroan. Mahai inguru baten barruan, beste proposamen eta proiektuekin batera 10/15 minutuko tartea erabiliz. Hona hemen prestatu dudana, bloga bisitatzea eta ezagutzearekin batera. Bukaeran Imanol Ortiz de Zarateren bideoa ikusiko-entzungo dugu, bere umorea eta abestiekin gozatuz.

1936ko negua: Urritik Martxora

1936ko negua luzea izan zen: ea ea 9 hilabete izan zirela esan dezakegu.
Gerra hasi zenetik (uztailan) gauzak geldo joan ziren, udazkenerarte.
Urriaren 7an Agirre lehendakariak gobernua antolatu zuenetik, 1937ko martxorarte nahi et ezinezko istorio asko gertatu ziren. Joseba Agirreazkuenagak jaurlaritzaren nahiak eta ezinak zehazten dizkugu bideo labur honetan.

2009/06/22

Gerraren hasiera 1936ko udan

Joseba Agirreazkuenaga, EHUko Historia Garaikidearen irakasleak, Gerra Zibilaren lehen hilabeteak azaltzen dizkigu. Gerraren hasieran, militarrak estatu kolpea ematen saiatu zirenetik, gerra zibilaren estrategia bihurtu zen arte:
  • Uztailaren 18an tropak altxatu ziren Afrikan, eta Andaluziatik sartu ziren peninsulara
  • Euskal Herriko lurralde bakoitzean egon zen erantzuna zehaztu arte: Nafarroan eta Araban militarrekin, Gipuzkoan eta Bizkaian Errepublikarekin.
Agirreazkuenagak lurraldez lurralde, eta hiriburuz hiriburu azaltzen du zein zen egoera, udako hilabete horietan.
Urriaren hasieran, Euzko Jaurlaritza antolatu zen arte, jeltzaleak estatutua lortzeko, zalantza batzuk tarteko, Errepublikaren legitimitatea defendatzea erabaki zutelako.



GEHIAGO JAKITEKO/EGITEKO

2009/06/19

Bilbora sartu ziren militarrak Ekainaren 19an

Udaberri Galdua bukatzeko modurik argiena (eta gogorrena), 1937ko Ekainaren 19koa izan zen. Molaren tropak, Francoren laguntasun guztiarekin (alemaniar hegazkinak eta italiar tropak) Bilbora sartzen dira, Frente Norteko erasoan lorpen handi bat bezala. Arratsaldeko lauretan, Bilboko eleizetako kanpaiak jotzen ospatu zuten "biktoria". Joseba Agirreazkuenaga historia irakasleak, labur biltzen digu zer suposatzu zuten udaberriko hiru hilabete odoltsu horiek.

GEHIAGO JAKITEKO/EGITEKO:

2009/06/18

Gerra aurreko egoera

Joseba Agirreazkuena, EHUko Historia Garaikidearen irakasleak, 1.936ko gerra hasi baino lehen, zer gertatu zen azaltzen digu.
Aditu honen aburuz, 30etako hamarkada mugitua izan zen, bai politika kontuetan, bai sozialki ere. Hementxe dugu, 7 minututan kontatuta, laburpen interesgarri bezain zehatza.

Udaberri Galdua etb3 telebistan

Nickdutnik saioan Udaberri Galdua proiektua hartu dute erreportai bat egiteko gai bezala. Ruben Sanchezen zuzendaritzapean eta Sara eta Cristinaren esanetara jarriz, Josi Sierrak azaldu ditu proposamen pedagogikoaren nondik norakoak.
Eskerrik asko eitbko lagunei eta euren istorio pertsonalak kontatzen parte hartu duten guztiei (ahaztu gabe loreak bilatzeko laguntza eman duzuen blogari guztiei).
Orain proposamen pedagogikoa borobiltzea baino ez da falta!

GEHIAGO JAKITEKO/EGITEKO
Gaia sakondu nahi baduzu:

2009/06/14

Lemoatxan omenaldia

1937ko Ekainaren hasieran Lemoan frontea gelditu egin zen, aste luze batez. Inguruko mendiak eta herriak altxatutako militarren eskuetan zeuden, baina, Urigoitiko gurutzea (El Gallo deritzona) giltza zen.
Bilbora joateko, Zornotzatik eta Larrabetzutik zetozen bideak, Gasteiz eta Arratiako bidearekin elkartzen da bertan. Leku estrategiko hori babesteko. Lemoako haitza edo Gantzabal, azken aukera zen; eta bertan elkartu ziren batailoirik garrantzitsuenak. Horrela hamar egun luzez egon ziren bertan:
  • goizetan Condor legioaren babesarekin, txapel gorriek hartzen zuten mendi gaina;
  • gauetan gudariak eta milizianoak eskuko bonbekin, botatzen zituzten bertatik ikurrina berriz ere jartzeko.
Unai Ortuzar, Lemoako zinegotziak bideo labur honetan azaltzen digu, zer gertatu zen eta zergatik egiten da omenaldia lehen aldiz, 72 urte eta gero.

2009/06/11

Imanol Ortiz de Zarate Eibarkoa

Imanol Ortiz de Zarate Eibarren jaio zen, 1921 urtean. Eskola publikoan lehenengo, eta prailetan geroxeago ibili zen, frantsesa eta ingelesa hitzeginez ere. Errepublika aldarrikatu zen egunean Unzaga plazan egon zen, ukabila altxatuz. Pilotan futbolean baino hobeto jolasten zuen, baina lagun onak egin zituen toki guztietan. Eta 1936ko udan borondatez joan zen Elgetako frontera, adorez eta umorez. Eta hori gutxi balitz, kantatzen ere. Ikusi (eta entzun) bere kontakizuna.

GEHIAGO JAKITEKO/EGITEKO:

2009/06/09

Domi Zugarramurdi Doneztebekoa

Domi Zugarramurdi 1917 urtean jaio zen, Bidasoa ibaiaren ondotxoan: Uhartean. Eta urak bere familiaren bizitza sakonki markatu zuen. Asko ikasi zuen Doneztebeko mojen kolegioan eta Santanderrera joateko zenean, enfermera ikastera, Gerra Zibila hasi zen. Donezteben 13 hildako izan ziren gerraren ondorioz; baina herritik kanpo: han gerra ez zen pasatu, "los de la gerra" pasatzen ikusi zituzten.
Ikus-entzun bere kontakizuna bideo labur honetan.


GEHIAGO JAKITEKO/EGITEKO:

2009/06/04

Juan Urriola Eibarkoa

Juan Urriola Eibarren jaio zen, 1917 urtean Errebal auzoan. Umetan Madrilera joan zen Primo de Riveraren diktadura garaian. Eta bere sorterrira bueltatu Errepublikaren aldarrikapenerako. 36an Gerra Zibila hasi zenean, bere herriko defentsan laguntzeko prest zegoen. Eta frontera joateko momentuan, armero bezala, ametrailadoren bataloian egon zen.

2009/06/02

Juan Agirrezabala Amezketakoa

Juan Bautista Agirrezabala 1922an jaio zen Amezketan, kukua kantatzen duen sasoian. Aita artzaia zenez, berarekin Aralarrera sarri joaten zen. Eta eskolatik bueltan, ura ekartzen errekatik etxera. Gerra Zibila hasi zenean, sei senide ziren etxean; eta ardiekin gusturago zebilen, bestela baino.

GEHIAGO JAKITEKO/EGITEKO:

Mikel Garmendia Ordizikoa

Mikel Garmendia Olaziregi Donostian jaio zen 1915ean. Baina lau urtekin Ordizira joan zen bizitzera. Bere gurasoak herriko batzokiko zaindariak zirenez, bertan bizi zen 1936an Gerra Zibila hasi zenean. Herritik alde egin zuen, gudariekin bat eginez. Grazia askorekin kontatzen dizkigu bere nondik norakoak, 95 urteko gazte honek. Iraupena 2:35

GEHIAGO JAKITEKO/EGITEKO:

2009/05/29

Martin Zabala Lemoakoa

Martin Mendatan jaio zen arren, hamar urtekin Lemoara joan zen, bere amari etxebizitza bat egokitu zitzaiolako! Martinen baserria Biztibieta zen, Lemoako Atxaren magalean. 12 urte bete behar zituenean, gerra hasi zen eta bere arazoak areagotu ziren: anaiaren tabakoa ezin eman, frontera joan zelako, baserritik alde egin behar, borrokak hurbiltzen zirelako...
1936ko udan gudarien lehen batailoiak ikusi zituen Arratiatik pasatzen, Otxandioko frontera joateko; eta pena ematen zutela dio, zein baliapide gutxiren kontatzen zuten ikusita. Entzun arretaz bere kontakizuna. Iraupena: 7 min.

GEHIAGO JAKITEKO/EGITEKO:

Fermin Larrea Basaurikoa

Fermin Larrea Basauriko Etxerre auzoan jaio zen. Handik eskolak hartzeko San Miguelera joan behar izaten zuen, bidean beldur-ikarak sentituz.
Gerra hasi zenean, bolondres joan zen frontera, aholku batekin: burua harriaren atzean jarri. Eta onik bueltatu zen. Iraupena: 7min.

GEHIAGO JAKITEKO/EGITEKO:

2009/05/28

Inaki Gorostiza Zeanurikoa

Inaki Gorostiza Zeanuriko "zuloan" jaio zen, bere anaia Francisco baino bi urte beranduago. Gerra Zibila hasi zenean, biak frontera joan ziren. Baina Lemoako Atxan zauritu ondoren, bat bakarrik itzuli zen Uribe auzoko etxera. Gerra odoltsu horren ondorioak gogoratzen dizkigu Inakik bideo labur honetan. Iraupena: 2:29

2009/05/27

Maria Jesus Inarra Getarikoa

Maria Jesus Inarra Getarian jaio zen. Gerra Zibila hasi eta gutxira, bere herria, Errepublikaren kontra altxatu ziren militarren menpean erori zen; eta bere ume-begiekin gudari eta milizianoen familikoak nola "espultsatu" zituzten ikusi zuen, bere etxekoak barne.

Txomin Artetxe Arantzazukoa

Txomin Artetxe 1.914 urtean jaio zen Arratiako Arantzazun. Bere ama haurdun zegoela alargundu zen. Eta Txominen bikia, jaio eta gutxira hil egin zen. Bizimodua pobrea izan zuen Txominek gaztetan.
1.935 urtean soldadutza Zeutan egitea egokitu zitzaion. Eta lizenziatzeko egun gutxi falta zirenean... Francisco Franco agertu zen hidroabioian uztailaren 18an.
Entzuteko moduko istorioa da hau. Iraupena: 9 min.

2009/05/23

Udaberri Galdua gaika antolatuta

Etiketak erabiliz, Udaberri Galdua GAIKA antolatuta ikusi dezakezu:
  1. 1912, 1913, 1914, 1915, 1916, 1917, 1918, 1919, 1920
  2. 1921, 1922, 1923, 1924, 1925, 1926, 1927, 1928, 1929, 1930
  3. 1931, 1932, 1933, 1934, 1935, 1936, 1937, ...

2009/05/20

Galdakaoko lekukoak gaur egun

Maiatzaren 19ko bonbardaketan bizirik atera ziren pertsona batzuk elkartu dira Oroimenaren Haziak ekitaldian, Galdutako Udabarria dokumentala ikusteko; eta beraien bizipenak konpartitzeko. Aitor Minambres, Sancho de Beurko elkarteko kideari esker, argazki honetan ikusi daitezke 80 urtetik gorako lekukoak, omenaldian eman zitzaien lore banarekin.
EITBren EKARPENAK
Eitb.com atarian, Beatriz Sever kazetariaren elkarrizketa bi agertu dira, (euskaraz eta erderaz) Oroimenaren Haziak ekitaldia zela-ta, Josi Sierra dokumentalaren egilearekin. Interesgarriak dira Gerra Zibilaren filmean sakontzeko.

2009/05/19

Maiatzak19an Zornotzako berriak

Maiatzaren 19ko Eguna egunkarian, Zornotzako berriak zetozen.
Honela zioien goiburuak:
"EUZKO GUDA-OÑETAN: Gogorrenik-gogorren jo zuan arerioak Zornotza'n"
Eta jarraian deskribapen zehatzagoa ematen zuen, asteartebeltz hartan frontean gertatu zenari buruz:
"Alegiñik asko egin zuten paxistak Zornotza ingurutan aurrera egiteko, baño odolez gorri ta gorputz-estalita utzi zitun ango basterrak"
Deskribapen zehatzagoa irakurri dezakezu transkripzio honetan, Google Docs-en.
Ondoren beste berri batzuk zetozen lehen orrialdean:
  • Espainian Gobernu barria zegoela, Valencian errepublikaren gobernua aldatu zelako
  • Bilbon ere Euzko-Gobernu berria osotzea lortu zuela Agirre lehendakariak, edo-ta
  • Southamptonen laguntza talde bat lanean ari zela "Bilboko umeak" eramateko
Guzti hori kontsultatu daiteke Hemeroketan, egun horretako bilaketa eginez.

2009/05/13

Cesario Irigoien Iturengoa

Cesario Irigoien Nafarroako iparraldeko Ituren herri ospetsuan jaio zen (gogoratzen Mikel Laboaren abestia? Iturengo arotza....) ; eta bertako eskolara joan ohi zen, neguan elurtea zegoenean ere. Baserriko lanak egiten zituen txiki-txikitatik, eta basora egur bila, belarra mozten edo ganadua biltzen ohituta zegoen. Lan guzti horiek egiteko, umorea eta adorea galdu gabe, kantari ibiltzen zen.
Oraindik abestiak ondo gogoratzen ditu Cesariok: entzun, entzun! Iraupena: 5:55 min.

2009/05/12

Pertsonekin hitz egiten ikasten da

Udaberri Galdua proiektuan Gerra Zibilari buruz ikasteko, jendearengana jo dugu. Eta esaldi hau egiaztatzen tematu gara: pertsonekin hitz egiten... ikasten da.
Historia ere bai; horregatik etno-historia egiten saiatu gara.

EHUN LORE, MILA ESKER
Hona hemen bere bizipenak eta sentipenak, eskuzabal, gurekin konpartitu duten nagusiak. Denak 80 urtetik goragoak, gehienak inoiz euskaran alfabetatu gabeak, baina den-denak bere bihotza zabaldu digutenak. Eskerrik asko denori!

2009/05/05

Mari Igarza Elorriokoa

Mari Igarza Elorrion jaio zen, herriko plazan dagoen etxe eder batean. Garai hartan bere familiarena zen eta taberna zabal bat zeukaten.
Eskolako oroimenak kontatzen dizkigu, zer ikasten zuten eta nolakoak ziren oporrak. 1936ko udakoak oso luzeak izan zirela aitortzen du. Eta bere anaiak oihukatu zuena gogoratzen du, maixuak mugarik gabeko oporrak izango zirela esatean. Gerragatik zenez... Biba-la-Gerra! deiadarra bota zuen ukabila altxatuz!

2009/05/02

Luismari Azpiri Eibarkoa

Luis Mari Azpiri Eibarren bizi zen Gerra Zibila hasi arte. Frontera boluntario moduan joan zen Amuategi batailoiarekin, Durango aldean zaurituta erori arte. Bonba batek estanda egin zuen lubaki gainean eta, beste zauri batzuen artean, hanka hautsi egin zuen. Bere anaiak atera zuen lurraren azpitik eta ospitalera eraman zuten. Handik gutxira bere anaia, gazte-gazterik, hamabost urtekin, Peña Lemonan hil zen tiro batez. 1937ko Ekainaren hasieran izan zen. Bere ama hiru aste beranduago enteratuko zen berri hauetaz...
Entzun Luismariren kontakizun hunkigarri hau. Iraupena: 9 min.

2009/04/29

Fernando Berradre Donostikoa

Fernando Berradre Donostian jaio zen 1927an , eta bederatzi urtekin bere hiria utzi behar izan zuen bapore batean. Ondoren Bermio, Bilbo eta... Habana ontzian irten zen Iparralderantza, 1937ko ekainan. Entzun bere historioa, 9 minututan laburtuta.

2009/04/28

Inaki Bengoetxea Mendexakoa

Inaki Bengoetxea Mendexan jaio zen 1921eko abuztuaren 8an. Aurtengo udaberrian 88 urte beteko ditu. Gaztetan eskolara joaten zen, baserriko lanak egiten laguntzen zuen, eta eliza ondoko frontoian jolasten zuen.
Halako batean Alemaniako gizon bat azaldu zen Lekeitio ondoko auzo txiki honetan. Eta apaizaren etxean hartu zuen ostatu; maixuarekin batera mendietara joan eta planoak egiten zituen. Uztailaren hasieran apaiza, maixua eta alemaniarra desagertu ziren. Zortzi egun beranduago gerra zibila hasi zen. Kasualitatea akaso?
Ala Gernika bonbardeatzeko abioientzat marrazkiak egiten ibili ote ziren? Inakik kontatzen digu historia hau bideo labur honetan.Iraupena 9:50.

2009/04/27

Gernikako bonbardaketaren berria

Gernikako bonbardaketaren berria Eguna egunkarian agertu ahal izateko bi egun pasatu beharko ziren, lehenago erreakzionatzeko modurik ez baitzuten izango ere. Hiri sinboliko horrentzat kolpe gogorra izateaz gain, beste herri eta eskualde askotan ere bonbak erori eta erori zebiltzan 1937ko udaberri galdu hartan (Bonbardaketaren berria agertzen den orri berean, parkamena eskatzen diete irakurleei,azken orduko arazoak zirela medio, astearteko edizioa ez zelako kaleratu).
Baina Apirilaren 28ko Eguna-n honela irakurri eta ikusi dezakegu, bonbardaketa basatiaren informazioa, egun horretako azken orrialdean:
"Gernika, euzkotarren uri maitea, birrindu nai izan dabe zearo
Aritza zutik gelditu da, ordea, ondamendi orretan. Zutikago euzkotarren gogoa, baina."
Testuaren transkripzio zehatzagoa irakurri daiteke dokumentu honetan.

2009/04/25

Apirilaren 25ean abertzaletasunaren indarraz

1937ko Udaberrian erasoak areagotuz joan ziren eta indarren aldea gero eta nabariagoa zen.
Apirilaren 25eko Eguna egunkarian horrela adierazten da, metafora paregabe batekin:
"Euzkadiren azkatasuna idazten diardugu gure mendietan
Joaldirik indartsu ta bizienak Elgeta Elorrio aldean.- Gure mutillak abertzaletasunak bakarrik eragin daiken indarraz, oinik oin zaindu eta aldeztuten dabe gure lurra.- Paxisten egazkin ugari gure mendietan.-"

Eta egun bereko lehen orrialdean honela aldarrikatzen dute defentsarako egazkinen beharra:
"Egazkiñak nai doguz. Atzo areyua geure gibelian dogunian kezka ta urduritasunak sortuten dabiltzanentzat jardun gintzazan, orretaikuak negargarri ta lotsagarri zirala agertubaz. Gaur idazkin ganorabakuak bastar gustijetan inkau daroezenentat jardun biar gara. Leyotik-leyora izki-aundidun zapi zarrak eta jarioi dabezanantzat." (testuak darrai)
Bukaeran honela dio:
"Egazkinak gura doguz. Egazkiñak biar doguz, erriketa ta azpikeri guztijak baño ongarrijago doguzalako. Idazkun ganorabakorik eztogu biar. Egazkinak biar doguz."

2009/04/20

Bilbo suagatu zutenekoa

1937ko Apirilaren 20 Eguna egunkarian Bilbo hiria suagatu zutenekoa kontatzen dute. Honela dio berriak:
"Paxisten egazkiñak koldarkeriz beteta Bilbo suagatu eben.
Kale ugaritan kalteak egin ebezan.- Garezti ordaindu eben egazkiñak euren ausarkeria.- Egazkin bi lurrera.- Bata Arrigorriaga eta Galdames bitartean, bestea legutiano ingurutan. Alemaniarrak Euzkadi'n.- Bonben kaltiak.- Illak eta zaurituak.- Gure egazkinlarien adorea eta ertzañen lan txalogarria.

Lehen orrialdean, bi eta hiru zutabeetako zabaleraz, hemen ikusi daitezkeen bi argazkiak argitaratu zituzten ere, lurrera botatako bi hegazkinen ondakinak ikusi daitezen.

Intxortako lubakiak Elgeta inguruan

Gerra Zibilaren frontea negu osoan gelditu zeneko lekua babesteko ekimena bultzatu dute Elgetan, herri horretako web orrian jakin dugun bezalaxe. Intxortako Atea deitzen den monumentuaren inguruan dauden lubakiak eta gerra egiturak berreskuratu eta erakutsi egingo dira, orduko gertaerak hobeto ahal izateko. Bideo honetan Jesus Gutierrezen hitzak entzun ditzakegu, turismo zinegotziaren zehaztasunak eta alkatearen azalpenekin batera: "gertatutakoa ezagutu, berriro gertatu ez dadin"

2009/04/14

Errepublikaren urtemuga Egunan

1937ko Apirilaren 14an, Errepublika aldarrikatu zeneko urtemugan, Eguna egunkarian Espainiako egoerari aipamena egiten diote, orduko alearen irudian ikus daitekenez.
Gerra Zibilaren argazki bat egiten du, froteak nola dauden jakin ahal izateko.

2009/04/10

Galdakaon bonbardaketa egon zen

1937ko Eguna egunkarian, Galdakaoko bonbardaketa baten berri aurkitzen dugu, inguruko beste herri batzuetan bezala.
Udaberri ilun horretako egun askotan bezala, hegazkinek beldurra eragin zioten herritar xumeei, Bizkaian zehar. Oraingoan honela dio Egunaren kronikak:
Paxisten egazkiñak
GURE ERRI BAKETSUAK SUAGATU DITUE
Paxisten egazkinak ez dira aspertu errian ikarea sartzen negarra eruanaz
Erri baketsuak, indarrik bako erriak, dira oraingoan aukeratuak.
Arratiako errietan negarrik asko eragin dabe azken-egunetan, sua alde-batetik besteraño piztuaz.
Atzo be alde orretan ibili ziran eta Bilbao'ren inguruetan.
Ubao, Arrigorriaga, Enekuri, Galdakano, Erletxes, Usansolo, Urgoiti eta inguruak izan ziran atzo aukeratuak.
Egazkiñak itxasotik etorri ziran eta itxasora biurtu itxura batez.
Arrigorriagan ingi (papel) lantegi gañera jaurti nai izan eben. Leyar (kristal) batzuk apurrtzia baño besterik ezeben lortu.
Urgoiti-Erletxes inguruetan ibili ziran geyen bat.
Bide gañera bonba ugari jaurti zituezan kalte andirik egitea lortu barik.
Biderik ebagiterik ezeben al izan. Bide ertzetan zulo ugari ikusi genduzan, baña bidea zabal dago belbilentzat.
Baserri bat lurrera jaurti eben inguru oneitan. Giza semien artean negarra sortu eben atzo ere.
Zaurituetatik ugari osatu ziran Bilbao'ko osategian, asko bigun eta makal zaurituak ba'ziren be.
Guztien izenik ezin lortu izan dogu, Osategian Matiko'ko tunelean egon zan ez biarreko zaurituekaz batera osatuan izan zireako.
BIDEO-LEKUKOTASUNA
18 pertsonaren izen abizenekin batera, egun horretan urtebetetzea ospazen zuen pertsona baten oroimen ezabaezina jartzen dugu, basakeri haren lekuko bat bezala. Zorionak modu baketsuan ospatu ezin izan zituen, Altamirako Victorren testigantza duzue bideo honetan.

2009/04/07

Dima eta Urkiolan borrokatzen

1937ko Apirilaren 7ko Eguna egunkarian frontearen berri jasotzen dugu: Molaren tropak Dima eta Urkiola erasotzen ari dira. Eta gudariak eusten!
Honela dio:
"EUZKO GUDA-OÑETAN
Paxistak gogorkiro joten jarraitzen dabe, baña gure gudariak kemenez eusten dautse.
Diameta Urkiola gañerantz egin ditue paxistak joaldi guztiak.- Guda tramankulu ugari agertu ta erabili ditue ekiñaldietan, baña gure gudariak, euzkotarren sendotasunez, oiñik oin zaindu ditue euren lurrak.- Urkiola'koei lagun egiten joyazan saialdi bat ezerestuta laga dabe Elorrio´tik.- Egazkin bi lurrera"
ARGAZKIA
Ondoren ertzainak desfile batean agertzen dira. Eta argazkiaren oinak honela dio:
"Ertzain oneik, trebetasun andijetaikua dabela, argazki onetantxe ederto ikusi daikezu. Eta ez uste ixan New York'kuak edo direla. Euzkadi'kuak dira, ba."

2009/04/03

Julian Astola Olaetakoa

Julian Astola Argoitia Olaetan jaio zen 1926 urtean.
Otxandio ondoko auzo eder horretan jolastu eta ikasi egin zuen, gerra hasi arte. Bederatzi urtekin hasi zen eskolara eta doktrina euskaraz ikasi zuen bertako apaizarekin.
Baina apaizaren hizkuntza eta benetako tratua, gerra ondoren ikusi zuten, Julianek bideoan kontatzen digun bezala. Iraupena 6:20

2009/04/02

Durango'ko suagaketen ondoren

Egunaren lehen orriak honela dio:
1937'gn. jorraila 2'gna barikua. 78'gn. zenbakija. Lgo. urtia
Euzkadi'ko guda-oñetan jo ta ke.
Faxistak, indar guztiak batuta, era guztietako armak erabiliaz aurrera egin nai dabe, baña gure dugdarien adore eta kemenaren aurrean geratu bearrean aurkitu dira.- Lekeitio'ko guda-oñetan paxistak anka jokuan.- Egazkin bi lurrera jaurti paxistei.

DURANGO'KO suageten ondoren
Durango'ko etxetan negarra da begietan. Etxeak lurra jota, kaleak eten da, ormak zulatuta, biotzak ler eginda.
Miña eta negar ulua besterik ez dogu entzun eta igarri gure ibileran.
Zoztorrez beteriko kaletan langile biotztunak traste zarrak bastartu eta jasoten.
Bardin etxe geyenetan.
Ikusi ezik, ezin lei sinistu zenbaterañokoa izan dan egazkinen basatikeria. Etxe zarretan eta elizetako zoztor artean ildako geyago agertu ziran atzo. Lengoekaz bat eginda eundik gora dira berun ilkorrak betiko atsedena emon eutsenak. Eun eta ogetamar bat. Emakume eta umeak geyenak. Oraindik gaitz da ilen izenak agertzea, asko igarri eziñean geratu ziran eta ezda errez izango eurak ezagutzen. Beste egunen baterako laga bear nai ta ez ildakuon izenak agertzia.
Atzo osategian lenengo osakuntzak egindako zauritu ugarin izenak emon genduzan.
Ez egozan guztiak; lenengotan osategian sartu eta izenez agertuak baño. Zauritu orrein artetik batzuk il dira. Atzo ta arañegun gaisotegian ildako izen batzuk ba'ditugu.
Ara eurak: (21 izen abizen agertzen dira, irudian ikusi daitekeen bezalaxe)


OHARRAK:
  • R bikoitza jarri da transkripzioan, garai hartan erabiltzen zena r azentuarekin bada ere, ez da idazten erreza)
  • Eguna egunkariaren ale guztiak Hemeroketan aurkitu daitezke, 1937ko urtarriletik hasita eta Bilbo militar golpisten eskuetan erori zen arte: Ekainaren 19rarte.

2009/04/01

Durangoko bonbardaketa Eguna-n

Durangoko bonbardaketa biharamuneko Eguna egunkarian agertu zen apirilaren lehen egunean.
Bere lehen orrialdean argi uzten zuen bonbardaketaren arduraduna nor zen:
"Paxisten egazkiñak Tabira zarraren gañean
Durango'ko Miren deunaren elizara bonba ugari jaurti zituen.- Kristo'ren Odol deuna orma eta zoztor artean ixurita.- Otoi egiten egozan monja bigunal il.- Jaunartzeko ziran gudariak odoletan, gorputzak zatituta.- Meza esaten iñarduen abadeak, berun ilkorrak jota"
Deskripzio zehatzarekin batera, 3 argazki ere jartzen zituen lehen orrialdean, froga moduan, inori zalantzarik ez gelditzeko.

ANDIKONATIK IKUSITA
Udaberri Galduaren lekukoen artean Pilar Lazpita dugu, Durango bonbardaketa aparteko leku batetik ikusi zuena: Berrizko Andikona auzotik. Hona hemen bere testigantza.

2009/03/30

Lourdes Alberdi Azkoitikoa

Miren Lourdes Alberdi 1.917 urtean jaio zen Azkoitin. Bere aita alkate aukeratzeko hauteskundeetan parte hartu zuen baina... boto bategatik galdu zuen! Eta Gerra Zibila hasi zenean herritik alde egin behar izan zuten denek. Lourdesek gogoratzen du nola hasi zen eskolara eta nolako giroa zegoen orduko Azpeitian. Iraupena 5

2009/03/27

Inazio Ernabide Zizurkilekoa

Inazio Ernabide Zizurkilen jaio zen, baina Osintxun bizi zen gerra hasi zenean. Eibarren lan egin ondoren, Bergara ere ibili zen eta 1936ko udan, legionario baten atzetik, Errepublikaren alde armak hartu zituen. Tabernaren baten ordaindu gabe atera ziren "Biba la Republika" esanez ere. Iraupena: 7:37 (Jatorrizko bideoa Youtuben Kalitate Handian -HD-)

2009/03/26

Edurne Egino Bilbokoa

Bilbo-Bilbokoa da Edurne Egino, Barrainkua kalekoa!
San Vicente elizan bateatuta eta Begoñan lehenengo jaunartzea egindakoa. Ez dago zalantzarik.
Eskolan euskaraz ikasi zuen, Arriendar Miren andereñoarekin, eta Errotatxuetako Ikastolan: Escuelas Vascas de Errotatxueta.
Argiago berak azalduko digu bideo honetan. Iraupena 2:06

GEHIAGO JAKITEKO/EGITEKO:
Errotatxuetako Ikastolaren argazkia 1932 urtekoa

Lore Albizu Zumaiakoa

Zumaian jaio zen Lore Albizu 1931 urtean. Bere familiarekin batera kanporatua izan zen 1937ko otsailan herria hartu zuten militarrek derrigortu zutelako. Sei urte besterik ez zeukan. Bideo honetan kontatzen digu nola izan zen. Iraupena 3:50

2009/03/25

Felix Santorcuato Angiozarren zegoen

Elgetatik gertu, Intxorta mendien azpian, Felix Santorcuato bizi zen, Angiozar auzoan (Bergara da lurraldez).
12 urte zituen gerra hasi zenean, baina ondo gogoratzen du ikusi zuena:
  • Francoren tropak nola igo ziren posizioak hartzera.
  • Gorrien kanoiak nola erasotzen zuten gau-ta-egun.
Berak beldurrik pasatu ez arren, bihotzeko mugimendu bat sentitzen zuen, gabaz harri bolak etxeko teilatura erortzen zirenean: "ni gaixotu egin nintzan sustuekin".
Baina tanta batzuekin osatu zen, medikuaren gomendioak jarraituta.

2009/03/24

Ebakuatu zutenekoa arrastrero baten

Patxi Ansolak, Lekeitiotik alde egin behar izan zutenekoa kontatzen digu: arrastrero batean ebakuatu zuten herria, Bilbon seguruago egongo zirelakoan. 1937ko udaberrian gertatu zen ebakuazioa. Iraupena 1:21

Lekeition erori ziren bonbak

Gerra Zibilean zehar Lekeition zenbait bonbardaketa egon ziren: batez ere frenteak egonkortu zirenetik Urriaren 4an altxatutako militarrak Ondarru hartu zutenetik. Patxi Ansolak faxisten hegazkinetatik jaurtitako lehen bonbak gogoratzen dizkigu bideo honetan. Iraupena 0:44

Eskolako oroimenak Patxi Ansolarekin

Gazte-gazterik joan zen Patxi Ansola Lekeitioko eskola publikora, errepublika garaian.
Bere maixu-maistrekin ikasi zuena kontatzen digu, eleizan doktrina ikasteaz gain.
Maixu batek, zuzen xamarra zena, euskaraz entzun zionean, egin zien galdera argitzen digu. Eta umeen artean esaten ziren gauzak ere. Iraupena 1:49

2009/03/23

Martin Zabala Lemoakoa

Martin Zabala Mendexan jaio zen 1924an. Baina Lemoara bizitzen joan zen, bere amari etxe bat tokatu zitzaiolako!
Hantxe harrapatu zuen gerra zibilak, Biztibietako baserrian, eta herritik frentera pasatzen ikusi zituen lehen gudariak: bere anaia barne!
Pena sentitzen zuen: nola zihoazen jantzita eta zein armamentu gutxi zeramaten. Iraupena 4:12

Antonio Txurruka Olaldekoa

Lekeitiotik 3 kilometrotara dago Olalde, Antonio Txurrukaren jaioterria. 1924koa denez, Gerra Zibila hasi zenean 12 urte zituen Antoniok. Umeen begiekin ikusi zuen gerra giroa:
  • Milizianoen entrenamenduak ikusita eurak ere egurrezko eskopetak eta ezpatak hartzen zituzten desfilatzeko
  • Eskuko bonbak eta balak bide bazterrean topatu zituztenean, jolasteko zirela pentsatzen zuten.
1937ko apirilaren 26an, Gernika bonbardatu zuteneko arratsalde berean, Lekeitioko frentetik atzeraka zihoazen gudarien arma guztiak munetan botata aurkitu zituen Oleta inguruetan.